EŞYANIN GÜMRÜK KIYMETİ

Nejat ÇOĞAL

Genel Müdür Yardımcısı

ÖZET: Kuşkusuz, dış ticaret politikasının en eski ve en yaygın araçlarından birisi gümrük vergileridir. İthal mallarının ülke sınırlarından girişi sırasında devletçe alınan gümrük vergilerinin uygulanmasında en belirgin iki amaç ise devlet hazinesine gelir sağlamak ve yerli sanayiyi dış rekabetten korumaktır. Gümrük kıymetinin belirlenmesi hususu modern gümrük tarife sisteminin en önemli unsurlarından birisidir. Burada temel amaç, hazineye gelir sağlamak veya yerli sanayii teşvik etmek ve korumaya yönelik olarak gümrük vergilerinin tarh ve tahakkuk ettirilmesi olmakla birlikte; aynı zamanda, istatistik, kota ve lisans düzenlemeleri, ithalde alınan diğer vergi ve resimler ile tercihli ticaret sistemlerinin uygulanması da diğer hedefler arasında sayılabilir. Gümrük kıymeti, gümrük vergisinin matrahını oluştururken, dış ticarette alınan diğer vergi ve benzeri mali yüklerin ya matrahını oluşturmakta ya da matrahın en önemli unsurunu teşkil etmektedir. Uluslararası ticarete konu eşyaların, genellikle eşyanın kıymeti esas alınarak vergilendirildiğini dikkate aldığımızda, kıymetin doğru hesaplanması, vergilendirme açısından büyük önem arz etmektedir. İşte, makalemizde, gümrük uygulamalarının ve dış ticaret politikalarının temel unsurunu ihtiva eden eşyanın gümrük kıymetinin belirlenmesi konusunu irdelemeye gayret sarf edeceğiz.

Anahtar Kelimeler: gümrük kıymeti, matrah, tarife, gümrük yükümlülüğü, GATT, Tokyo Round, satış bedeli yöntemi, navlun, sigorta, royalti-lisans ücretleri, ithalat.