OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE TÜRK GÜMRÜKLERİNİN GEÇİRDİĞİ DÖNÜŞÜM

MUSTAFA ŞAHİN

TİCARET UZMANI

ÖZET: Bu çalışmada Türk gümrüklerinin Osmanlı’dan günümüze geçirdiği dönüşüm genel hatlarıyla ele alınarak, bu alanda özet niteliğinde bir başvuru kaynağı oluşturulmaya çalışılmıştır. 600 yılı aşkın Osmanlı dönemi ve 100 yıla yaklaşan Cumhuriyet dönemlerinde gümrük idaresinin teşkilat yapısında sık değişimlere gidildiği ve kurumsallaşmanın sağlanamadığı, bununla birlikte değişimlerin genellikle kurumun farklı isimler altında örgütlenmesi şeklinde olduğu ve Osmanlı döneminden gelen asıl yapıda köklü değişimler olmadığı görülmektedir. Bu çerçevede Türk Gümrük İdaresinin günümüzde Ticaret Bakanlığı altında yeniden yapılandırılmış olmasının, gümrük idaresinin “Ticaretin ülke yararına düzenlenmesi ve geliştirilmesi” fonksiyonunun öne çıkarıldığı modern anlayış ile uyumlu olduğu değerlendirilmektedir. Çalışmada ayrıca gümrükleri ilgilendiren önemli konular olarak, Osmanlı döneminde Kapitülasyonlar ve Düyunu Umumiye İdaresi, Cumhuriyet döneminde ise Gümrük Birliği konularına özel vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Gümrük idaresi, gümrük vergisi, gümrük birliği, kapitülasyonlar